Khởi động từ là gì?

Khởi động từ là khí cụ điện dùng để điều khiển từ xa việc đóng, cắt, đảo chiều quay và bảo vệ quá tải động cơ điện xoay chiều ba pha rôto lồng sóc.

Cấu tạo của khởi động từ gồm contactor điện xoay chiều và rơ le nhiệt , lắp trong cùng một hộp.

Khởi động từ có một contactor gọi là khởi động từ đơn, thường dùng để điều khiển đóng, cắt động cơ điện.

Khởi động từ có 2 contactor gọi là khởi động từ kép, dùng để khởi động, điều khiển đảo chiều quay động cơ điện

Muốn khởi động từ bảo vệ được ngắn mạch phải mắc thêm cầu chảy.

Động cơ không đồng bộ ba pha làm việc liên tục hay không nhờ chủ yếu vào độ làm việc tin cậy của khởi động từ.

Khởi động từ
Hình ảnh: Khởi động từ kết hợp giữa Contactor và Rơ le nhiệt hãng Schneider Electric

Contactor là gì?

Contactor hay còn gọi là công tắc tơ là khí cụ điện dùng để đóng, cắt thường xuyên các mạch điện động lực, từ xa, bằng tay hay tự động.

Rơ le là gì?

Rơ le là một loại khí cụ điện tự động thực hiện các chức năng đóng cắt trong các mạch điều khiển, bảo vệ. Khi mà tín hiệu vào biến đổi một cách liên tục và đạt những giá trị xác định thì tín hiệu ra biến đổi nhảy bậc.

Cấu tạo khởi động từ

Cấu tạo của khởi động từ gồm các thành phần chính sau:

  1. Cuộn dây điều khiển (coil): Khi có dòng điện chạy qua cuộn dây, nó tạo ra một từ trường xung quanh mình.
  2. Lõi sắt (iron core): Lõi sắt này tập trung từ trường, giúp tăng cường sức hút từ.
  3. Nút tiếp điểm (contact points): Là các điểm tiếp xúc điện được mở hoặc đóng khi cuộn dây được kích hoạt. Có hai loại tiếp điểm: tiếp điểm chính (dùng để kết nối và ngắt kết nối các mạch điện) và tiếp điểm phụ (dùng để kiểm soát các mạch điện bổ trợ).
  4. Lò xo trả lại (return spring): Lò xo này giúp đẩy nút tiếp điểm trở lại vị trí ban đầu khi từ trường giảm đi.

Nguyên lý hoạt động của khởi động từ

Khi cấp điện vào cuộn dây điều khiển, từ trường được tạo ra. Từ trường này sẽ thu hút nhân từ di chuyển đến cuộn dây điều khiển. Khi nhân từ di chuyển, nó sẽ kéo theo lò xo đóng tiếp điểm, khiến các tiếp điểm chính đóng lại và kết nối các tải điện. Khi ngắt điện khỏi cuộn dây điều khiển, từ trường biến mất, lò xo mở tiếp điểm đẩy nhân từ trở lại vị trí cũ, làm cho các tiếp điểm chính mở ra và ngắt kết nối các tải điện.

Để điều khiển khởi động từ, người dùng có thể sử dụng các công tắc, rơ le nhiệt, biến tần và các thiết bị điều khiển khác. Khởi động từ rất hữu ích trong việc bảo vệ động cơ điện và giảm tải lên hệ thống điện.

Ứng dụng khởi động từ

Khởi động từ có nhiều ứng dụng trong hệ thống điện công nghiệp và dân dụng. Dưới đây là một số ứng dụng tiêu biểu của khởi động từ:

  1. Điều khiển động cơ điện: Khởi động từ được sử dụng rộng rãi trong việc kết nối và ngắt kết nối động cơ điện 3 pha và đơn pha. Nó giúp đảm bảo khởi động và dừng động cơ an toàn, giảm sự ảnh hưởng đến hệ thống điện và bảo vệ động cơ trước các sự cố như quá tải và ngắn mạch.
  2. Hệ thống chiếu sáng: Khởi động từ được sử dụng để điều khiển các hệ thống chiếu sáng lớn như trong các nhà xưởng, sân vận động, khu công nghiệp, và cả hệ thống đèn đường. Sử dụng khởi động từ giúp tiết kiệm năng lượng và tăng tuổi thọ của các thiết bị chiếu sáng.
  3. Hệ thống HVAC (Heating, Ventilation, and Air Conditioning): Khởi động từ được ứng dụng để điều khiển các thiết bị trong hệ thống HVAC như bơm nước, quạt thông gió và máy nén khí. Việc sử dụng khởi động từ giúp tối ưu hóa hiệu suất của hệ thống và giảm tiêu thụ năng lượng.
  4. Hệ thống bơm nước và xử lý nước: Trong các hệ thống bơm nước và xử lý nước, khởi động từ được sử dụng để điều khiển các bơm nước, đảm bảo hoạt động ổn định và an toàn cho hệ thống.
  5. Hệ thống sản xuất công nghiệp: Trong các dây chuyền sản xuất, khởi động từ được sử dụng để điều khiển các thiết bị và máy móc như máy nén khí, máy ép, máy cắt và các thiết bị khác. Sử dụng khởi động từ giúp đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình sản xuất.

Các yêu cầu kỹ thuật khởi động từ

Khởi động từ muốn làm việc tin cậy cần thỏa mãn các yêu cầu kĩ thuật sau:

  • Tiếp điểm phải có độ bền chịu được độ mài mòn cao.
  • Khả năng đóng cắt của khởi động từ phải cao.
  • Thao tác đóng cắt phải dứt khoát.
  • Tiêu thụ công suất ít nhất.
  • Bảo vệ tin cậy động cơ điện khỏi quá tải lâu dài.
  • Thỏa mãn các điều kiện khởi động động cơ không đồng bộ rotor lồng sóc có hệ số dòng khởi động từ bằng từ 5 đến 7 lần dòng điện định mức.